W marcu 2015 roku nakładem wrocławskiego Wydawnictwa Warstwy ukaże się tom zebranych tekstów Haiku autorstwa niezwykłej poetki Jadwigi Stańczakowej, najbliższej przyjaciółki Mirona Białoszewskiego.
Jej spotkanie i przyjaźń z Mironem Białoszewskim należy do niezwykłych związków w historii polskiej literatury XX wieku. Dziennik we dwoje to ich wspólne zapisy codzienności. Na podstawie książki powstał scenariusz filmu Andrzeja Brańskiego Parę osób, mały czas (2005). Po śmierci Białoszewskiego zajęła się uporządkowaniem jego spuścizny literackiej i popularyzacją twórczości.
Jadwiga Stańczakowa była też intrygującą poetką. Tom Haiku oprócz przypomnienia wydanych w latach 90. w niewielkim nakładzie tomów Japońska wiśnia (1992) i Odwieczne drzewo (1995) zawierał będzie niepublikowany, pochodzący z archiwum autorki, ostatni tom zapisów Kalejdoskop. Haiku europejskie.
[z tomu Japońska wiśnia]
*
Japońska wiśnia
zakwitła przed kościołem
niebo jest jedno
*
Błękit przestrzeni
zieleń traw pod stopami
kosmos jest domem
*
Na ławce wachlarz
z drzewa sandałowego
drzewa nie poznam
*
Drzewa brunatne
liście mokną w kałużach
żal przemijania
*
Mgła nad ścierniskiem
mgła spowija brzezinę
motyl słów zamarł
*
Na śniegu dywan
trzepie go zakonnica
to dywan Boga
[z tomu Odwieczne drzewo]
*
Snuje się dymek
w polu ognisko
w popiele dary
*
Cisza opada
na blade wrzosowiska
mowa wieczności
*
Skaliste szczyty
pokryte wiecznym śniegiem
bliżej wieczności
*
Przydrożny Chrystus
w pelerynie ze śniegu
słowa są żywe
*
Zielska pod płotem
wybuchają zielenią
tło też jest ważne
*
Czerwcowe róże
już kwitną na rabatach –
za miedzą lato
*
Błękit ostróżek
pod błękitem nieba
niebo jest wzorem
[z tomu Kalejdoskop]
*
Kasztan w podwórzu
rozpostarł liście
jeden jedyny
*
Samochód w kwiatach
to jadą nowożeńcy
upozowani
*
W dłoni biedronka
w kropeczki brajla
więc ją wyczuwam
*
Dziecko nad rzeczką
brodzi po wodzie nago
łaskawe bóstwo
*
Umarł przyjaciel
a jesion wciąż piękny
kręgi na wodzie
*
Czy wierzysz w wieczność
w to istnienie bez życia?
niebo nad głową
*
Myśl o odejściu?
łagodny posmak smutku
nieznana droga
*
Pragnienie szczęścia
czy ci szczęście zastąpi?
wiatr łamie gałąź
*
Ta piaskownica
w cieniu jesionów
udaje plażę
*
Światło księżyca
budzi ludzi z pomników
pamięć odżywa
*
Palma w pokoju
zieleni wyspa
a wokół pustka
Jadwiga Stańczakowa (1919-1996) – pisarka, poetka, redaktorka pism dla osób niewidomych. Swoją twórczość literacką rozpoczęła cyklem felietonów radiowych. Debiutowała w 1979 roku tomem wierszy Niewidoma. Opublikowała także zbiory poetyckie: Magia niewidzenia (1984), Depresje i wróżby (1984), Na żywo (1987), Ziemia-kosmos (1990) oraz tomy prozy: Ślepak (1982), Przejścia (1986), Boicie się czarnego ptaka? (1989). Od młodości zmagała się z chorobą oczu, która doprowadziła ją do utraty wzroku. W 1952 roku została redaktorem naczelnym pisma dla osób ociemniałych „Pochodnia”, kierowała także kwartalnikiem „Niewidoma Kobieta”.
Fot. Archiwum rodziny Jadwigi Stańczakowej