Kolejną książką nominowaną do „Silesiusa” w kategorii debiut jest zaskakujący tom „ Nauka o ptakach” autorstwa znanego reportera Michała Książka.
Adam Poprawa – juror „Silesiusa” : W tym roku wyszedł taki trochę ekologiczny finał w kategorii „Debiut roku”. Dwie z finałowych książek są, by tak rzec, mocno zanurzone w przyrodzie. Autorką jednej z nich jest doktor botaniki, a autorem drugiej Michał Książek, reporter, który jest jednocześnie ornitologiem amatorem. Tytuł książki „Nauka o ptakach” nie jest tytułem metaforycznym, bo rzeczywiście o ptakach w tym tomie dużo się mówi. Ciekawe jest takie przyjście do poezji skądinąd. Oczywiście tam są czasem jakieś frycowe rzeczy do zapłacenia, w niektórych fragmentach redaktor by się przydał. Zasadniczo jednak są to intrygujące wiersze. Poezja Michała Książka to propozycja spojrzenia na siebie jak na przyrodę, na życie ludzkie jak na życie wśród wielu innych stworzeń, w tym ptaków. Są w niej takie wzruszające, sentymentalne sceny, kiedy bohater tych wierszy, karmi i wychowuje swoje dzieci i porównuje tę działalność do zachowań zwierząt wobec swoich młodych, szczególnie ptaków. Tyle, że nie jest to utopia, nie jest to bajka, bo mamy tu na przykład w wierszu „Ptaki” taki fragment:Dzierzba, z gorliwością matki, znosi koniki polne./ Kopciuszek, nerwowy ojciec, gąsienice i muszki./Ja gotuję owsiankę.
Nie ma tutaj naiwnej relacji, paraleli między życiem zwierzęcym a ludzkim. Koniecznie trzeba powiedzieć, że książka ma też mocne wyjście w świat społeczny, polityczny. Bohater mieszka w Białymstoku i jedna, osobna część książki to jest wiersz „Podpalanie drzwi”, nawiązujący do okropnych wydarzeń z tego miasta, gdzie nacjonalistyczna hołota podpalała drzwi cudzoziemcom. Bohater- autor w tym wierszu próbuje ująć to w ten sposób, że zastanawia się jak powiedzieć o tym córce, która wygląda trochę inaczej. Jak jej opowiedzieć o tym co się dzieje i oczywiście nie znajduje języka, w którym można o takiej grozie opowiedzieć dziecku, ale też o takiej grozie nie można opowiedzieć w ludzkim języku i taki jest humanistyczny sens tego wiersza.
„Nauka o ptakach” Książka, to jest pierwszy taki poważny przykład poezji, w której widziałbym nawiązania nie tylko do twórczości Miłosza, który chciał być przyrodnikiem i w jego wierszach niejednokrotnie widać olbrzymie rozeznanie w tej dziedzinie. Także do księdza Twardowskiego. Wymienianie specjalistycznych nazw ptaków to jest coś co mogło by się zdarzyć właśnie u księdza Twardowskiego. Różne więc motywy, inspiracje… Bardzo ciekawy tom.
Pszczołojady
Tuż po przebudzeniu
Nerwowo szukam powodu.
Myślę, że to zajęcie bardzo stare.
Starsze niż rzut kamieniem.
Jest maj. Niedługo przylecą pszczołojady.
Pójdę do lasu, bo może straciłem wprawę
w ich rozpoznawaniu.
Jeżeli znów pomylę pszczołojada
Z myszołowem,
może to oznaczać brak doświadczenia.
Czyli jakąś młodość.
Ale teraz szukam tego powodu.
Powodu dla uruchomienia procesów,
powodu dla sorpcji wrażeń
i wygnania zmysłów na dwór.
Rzuciłem spojrzenie za okno,
ale upadło bardzo blisko.
Drugie śniadanie
Robienie kanapek do szkoły
jest takie ontyczne.
Przez pasterek wędliny prześwituje sens,
dokładnie jedno włókno.
Te kanapki stanowią mnie,
konstytuują
lepiej niż światopogląd albo czasowniki
w pierwszej osobie.
Zdobywanie pożywienia dla dzieci. Tak,
to może być powód.
Tylko co zrobić z resztą dnia i
czasu?
Dźwignąłem górę, przeniosłem ją,
ale krzywo postawiłem.
I nie mam już siły poprawić.
Michał Książek (ur. 1978) pochodzi z Oraczewa koło Sieradza. Jest ornitologiem i kulturoznawcą, a także przewodnikiem syberyjskim. Kilka lat spędził w Jakucji. Najwięcej publikował w „Polityce”, ale też w „Lesie Polskim” czy w „Twórczości”. Jest też autorem bardzo dobrze przyjętej książki reporterskiej „Jakuck” ( 2013).