Radio Swoboda

Radio Swoboda to antologia współczesnej rosyjskiej poezji, w wyborze i przekładzie Zbigniewa Dmitrocy, która właśnie ukazała się nakładem Biura Literackiego. Tom przybliża literackie sylwetki dziesięciu autorów z różnych pokoleń, zaangażowanych w sprawy swojego kraju.

Tematykę definiuje tytuł, który jest świadomym nawiązaniem do antysowieckiego, funkcjonującego do dziś Radia Swoboda. Wśród poetów są dziennikarze Radia: Igor Pomierancew, od 1978 roku mieszkający na emigracji, czy Jelena Fanajłowa. Każdy z wybranych do książki poetów  jest zaprezentowany dwudziestoma wierszami  (a to odpowiednik skromnego tomiku), dzięki czemu polski czytelnik będzie może wyrobić sobie zdanie o twórczości każdego z nich.

Prezentowani poeci nie tworzą literackiego pokolenia, lecz wydają swoje książki od początku lat osiemdziesiątych do dziś, dzięki czemu mogą być postrzegani jako reprezentanci pewnej epoki – poodwilżowej, być może nawet ponowoczesnej. Wybrani autorzy poruszają zarówno ogólnoludzkie tematy egzystencjalne, jak i zagadnienia codzienności, z polityką włącznie.

Antologię otwierają wiersze urodzonego w 1939 roku w Nowosybirsku Wiaczesława Kuprijanowa, a zamykają poezje Lwa Oborina z rocznika 1987. Pierwszy z wymienionych zadebiutował w wieku czterdziestu dwóch lat jako poeta dojrzały, zajmujący się także prozą, przekładem i krytyką literacką. Oborin natomiast wydał swój debiutancki tomik w roku 2010, poza tym tłumaczy wiersze polskich autorów, m.in. Tomasza Różyckiego czy Marty Podgórnik.

Już to zestawienie – pisze na stronie Biura Literackiego Monika Brągiel – uwidocznia ważką właściwość tomu Dmitrocy, który przedstawia autorów będących rówieśnikami poetów tzw. „odwilży chruszczowskiej”, jak Kuprijanow lub młodszych, publikujących swoje teksty pod koniec lat siedemdziesiątych, by przywołać nazwisko Igora Pomierancewa. Kolejna grupa to twórcy urodzeni w szóstej i siódmej dekadzie ubiegłego wieku, debiutujący w latach dziewięćdziesiątych, do których zaliczają się: Jelena Fanajłowa, Dmitrij Wodiennikow, Demian Kudriawcew, Andriej Rodionow, Maria Stiepanowa, Linor Goralik, Igor Biełow. Tworzy więc przestrzeń dla zaistnienia głosów wcale lub niezbyt dobrze znanych polskiemu czytelnikowi, zasługujących na uwagę chociażby przez fakt, że są to twórcy działający współcześnie, ustanawiający swoimi poetykami nowe sytuacje w literaturze języka rosyjskiego. Sytuacje, którym warto się przyglądać jako artystycznym, ale i społeczno-kulturowym świadectwom oraz wyobrażeniom przemian świadomości ostatniego ćwierćwiecza.

Antologia to zwieńczenie projektu Ambasadorzy Poezji organizowanego przez Biuro Literackie, Instytut Polski w Moskwie, Moskiewski Instytut Książki, Konsulat RP w Petersburgu i Legnicką Bibliotekę Publiczną, w ramach którego w latach 2013–2015 polscy poeci uczestniczyli w spotkaniach autorskich w Moskwie i Petersburgu, a twórcy rosyjscy prezentowali się przed polską publicznością w Legnicy. Niebawem w Rosji ukaże się antologia z wyborem wierszy polskich autorów.

Radio Swoboda, Wybór i przekład: Zbigniew Dmitroca, Biuro Literackie