„Ucieczki” (WL) Urszuli Kozioł to nowe wiersze jednej z najwybitniejszych poetek polskich niosące nie mniejszy ładunek emocji niż liryki z poprzedniego, nominowanego do Nike, tomu Klangor. W księgarniach, pod koniec maja.
Poezja jest dla Urszuli Kozioł narzędziem, którym poetka wnikliwie bada osamotnienie po śmierci męża, ból odchodzenia i traumę starości — roztargnienie, zapominanie, zdziwienie „znikaniem”.
Dramaturgicznym środkiem ciężkości tomu jest wstrząsający poemat Ucieczki, w którym mrok traumy wojennych wygnańców okrywa dzieje ludzkości od antyku przez II wojnę światową aż po współczesne tragedie rozgrywające się u wybrzeży Europy.
O poezji Kozioł (a w szczególności o tomiku „Horrendum”) w dwutygodniku Zofia Król: „A czym jest samo „horrendum”? Powraca w wierszu o tym tytule jak złowrogi refren, komentujący szyderczo i interpretujący na nowo wypowiedziane w zwrotkach słowa. Ale „horrendum” nie ma wbrew pozorom wiele wspólnego z niedefiniowalnym „to” Miłosza ani ze złem jako takim. „Horrendum” to raczej przepaść, nieadekwatność, niewspółnierność. Bolesne i dotkliwe, choć raczej refleksyjne niż rozpaczliwe, odczucie różnicy między oczekiwaną sensownością a realnym nonsensem świata, między kosmosem a przemijającymi pyłkami dmuchawca, między własną przypadkowością a koniecznością – bo to „ja” przecież. „Horrendum albo traktat o puchu dmuchawca” – główna linia napięcia kształtuje się już w tytule.
„Świat jest absurdem i potwornością dla naszej nieziszczalnej potrzeby sensu, sprawiedliwości, miłości. Prosta myśl. Niewątpliwa” – pisał o tym Gombrowicz w „Dzienniku”. I nie przestraszył się banału, który czyha na „proste myśli” zaraz za cienką granicą smaku.
Poezja Urszuli Kozioł nie jest jednak w całości przesycona tonem „horrendum”. Nad tomem krażą setki nastrojów i odcieni, sugerowanych przez słowa tak delikatnie, że czytelnik wpada w pułapkę. I spełnia się zaklęcie motta – czytamy te wiersze jak własne. Mimo owej niewspółmierności świat pozostaje fascynujacy:
czy to już wszystko świecie
co miałeś mi do powiedzenia
nie wierzę
więc aż tyle miałeś mi do powiedzenia
(„Co masz do powiedzenia”)
A słowo, pełne zarówno wrażeń ze świata, jak i pamięci językowej przeszłości, stara się różnorodność – i nieodłączną niewspółmierność – uchwycić. Kozioł zdradza nam swój przepis: „kiedy słowo zaczyna bąbelkować / znak / że nadciąga wiersz””.
Urszula Kozioł, ur. 1931, poetka, autorka powieści i dramatów, redaktor „Odry”, opublikowała kilkanaście książek (również dla dzieci), ostatnio ukazał się tom poezji Wielka pauza (1996), wybór felietonów Osobnego sny i przypowieści (1997), wiersze W płynnym stanie oraz obszerny wybór wierszy w złotej serii PIW Stany nieoczywistości. Laureatka nagród m.in. Kościelskich (Genewa 1969), w ostatnim czasie – PEN Clubu (1998). Główna Śląska Nagroda Kulturalna Kraju Dolnej Saksonii (Hanower 1998) oraz nagroda Eichendorffa (Wangen 2002). W roku 2003 otrzymała doktorat honorowy Uniwersytetu Wrocławskiego. Mieszka we Wrocławiu. Jej wiersze były tłumaczone m.in. na angielski, niemiecki, włoski, francuski, rosyjski, serbski, hiszpański, niderlandzki.