Muzeum Andrzeja Struga w Warszawie zaprasza na spotkanie z Krzysztofem Dubińskim o „lustrowaniu Witkacego” – 26 kwietnia 2016 roku (wtorek), godz. 18.30 . 

W lipcu 1920 r., gdy armia bolszewicka marszałka Tuchaczewskiego rozpoczęła ofensywę na Wilno, Mińsk i Warszawę, były carski oficer Stanisław Ignacy Witkiewicz powołany został do służby czynnej w Wojsku Polskim. Po ukończeniu oficerskiego kursu szkoleniowego przydzielono go do batalionu zapasowego wojsk wartowniczych i etapowych w Krakowie. Równocześnie Ministerstwo Spraw Wojskowych poddało weryfikacji przedstawione przez niego dokumenty wojskowe oraz oświadczenia na temat przebiegu służby w carskiej armii. Procedura reaktywacyjna lustrująca wojskową przeszłość Witkacego przyniosła mu spore biurokratyczne problemy.

Podczas wykładu zostaną zaprezentowane dokumenty i zdjęcia dotyczące przebiegu służby wojskowej Witkacego.

A my, na marginesie przypominamy ciekawą książkę Witkacego „Wiersze i rysunki” (WL, 1977)

Książka zawiera wybór „utworów poetyckich”, oraz rysunków Witkacego. Dzieła wybrały Anna Mićińska i Urszula Kenar. Odnajdziemy w niej zarówno popularne fragmenty wierszy m.in. spopularyzowanych dzięki przedstawieniu i płycie Marka Grechuty pt. Szalona Lokomotywa, jak również te mniej znane, zapisane w listach do znajomych, na marginesach książek.

Dodatkiem do wierszy są liczne rysunki Witkacego, często rysowane pod wpływem różnego rodzaju substancji: alkoholu, narkotyków.

„Utwory poetyckie” i ad hoc wymyślane wierszyki; setki rysunków na najdziwniejszych karteluszkach i towarzyszące im surrealne podpisy; zwariowane listy i kartki do przyjaciół i niezliczone fotograficzne autoportrety… – twórczość czy też zwykły „wygłup”, „zgrywa”, „wystawianie języka”? – Na pewno i jedno, i drugie. […] Ale przede wszystkim jest to po prostu twórcza zabawa, ludyczny żywioł tak silny zarówno w całej twórczości Witkacego, jak i w twórczości jego pokolenia. Zabawa formą – tworzoną tak ze słów, kresek i plam barwnych, jak i z własnego głosu, własnego ciała, zachowań własnych i zachowań cudzych. Zabawa stanowiąca jednocześnie tyleż próbę jeszcze innego sposobu odczytania i nazwania wistości rzeczy, co intymną płaszczyznę porozumienia z najbliższymi, poszukiwanie wspólnego języka, wspólnego kodu*.

Witkacy – w latach 1905-1910 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera oraz u Władysława Ślewińskiego w Poroninie. Podróżował do Włoch, Francji i Niemiec. W 1914 uczestniczył w etnograficznej ekspedycji Bronisława Malinowskiego do Australii, skąd na wiadomość o wybuchu I wojny światowej wrócił do Europy.

Z czasem w wyniku teoretycznych przemyśleń na temat formy zrezygnował z twórczości malarskiej. Założył jednoosobową „Firmę Portretową” i ograniczył się do zarobkowego wykonywania pastelowych obrazów.

Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał 4 powieści, ponad 40 dramatów, liczne artykuły i eseje dotyczące malarstwa, literatury, teatru i filozofii. W okresie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał głównie w Zakopanem. Po wybuchu II wojny światowej uciekł przed Niemcami na kresy wschodnie, gdzie we wsi Jeziory na Polesiu 18 września 1939 roku popełnił samobójstwo, niemal bezpośrednio po otrzymaniu wiadomości o przekroczeniu wschodniej granicy Polski przez Armię Czerwoną.

Krzysztof Dubiński – autor doskonałej książki „Wojna Witkacego, czyli kumboł w galifetach” (Iskry) w której, niczym detektyw, prześledził udział Stanisława Ignacego Witkiewicza w pierwszej wojnie światowej, w mundurze carskiej armii. Dotarł do archiwów, muzeów i prywatnych kolekcji, gdzie natrafił na nieznane wcześniej dokumenty i cymelia związane z tamtymi latami, a przy okazji losów Witkacego nakreślił niezwykle barwne tło historyczne Rosji sprzed, w czasie i po rewolucji.