Autobiografia Jerzego Pietrkiewicza

Autobiografia Jerzego Pietrkiewicza (Peterkiewicza) „Na szali losu” (Iskry) – poety, powieściopisarza, tłumacza i historyka literatury, profesora Uniwersytetu Londyńskiego. 

Obejmuje okres od 1920 roku – dzieciństwa w ogarniętej wojną Polsce – przez młodzieńczą współpracę z pismami literackimi w Warszawie, tułaczkę wojenną, emigrację i karierę akademicką w Wielkiej Brytanii, do 1953 roku, kiedy opublikowana została pierwsza, napisana po angielsku, powieść autora. Niedoceniany i szerzej nieznany w Polsce, Pietrkiewicz bywał porównywany przez znawców do Josepha Conrada.

Pietrkiewicz zadebiutował w 1935r. tomem wierszy, bliskich poetyce awangardy. Po wybuchu wojny, przez Rumunię i Francję, dostał się do Anglii. W latach 1941-1944 studiował w szkockim Uniwersytecie St. Andrews. Studia zakończył w 1944 magisterium z angielskiej literatury średniowiecznej. W 1947 obronił doktorat na uniwersytecie w Londynie. W latach 1950-1979 był tu profesorem literatury polskiej. W Londynie mieszka do dnia dzisiejszego. Do dramatu doszedł przez powieść i stąd odszedł z powrotem do powieści, tyle że już tworzonej w języku angielskim (osiem wysoko ocenianych powieści w ciągu kilkunastu lat). Całkowicie wyłączony ze środowiska emigracyjnego. Jego pierwsza sztuka „Sami swoi” nie jest – wbrew potocznej opinii – przeróbką powieści „Po chłopsku”. Autor pragnął wydobyć obraz wsi polskiej spod presji symbolicznych, sentymentalnych lub propagandowych schematów. Autentyczny zapis języka, wizerunek postaci i świata wiejskiego pozwala mu ujawnić „prawdę o własnym charakterze, o życiu wpisanym w krąg odwiecznego dramatu, gdzie żądza władzy rozbija się o ikonę śmierci”. Sztuka, przystosowana do potrzeb emigracyjnej sceny, odniosła sukces, ale autor nie powtórzył już ani tej tematyki, ani poetyki, choć zarysowane wątki podchwycił zaraz Edward Chudzyński, pisząc ciąg dalszy tego utworu „Trzy wiosny” (1949). Drugie „podejście” Pietrkiewicza do dramatu miało charakter odmienny. Napisał bowiem tryptyk „Scena ma trzy ściany”, przeznaczony dla małej grupy aktorów, ukończony w lipcu 1950 roku.

Opublikował siedem tomów poezji w języku polskim, wiele zbiorów wierszy wybranych, dziewięć powieści w języku angielskim oraz anglojęzyczną autobiografię, cztery obszerne zbiory przekładów poezji i książki krytycznoliterackie.