Olga Szmidt: Kownacka. Ta od Plastusia (Czarne). Maria Kownacka jest matką chrzestną dziecięcej wyobraźni wielu pokoleń. Któż bowiem nie czytał Plastusiowego pamiętnika czy Rogasia z Doliny Roztoki? A przecież obok tych dwóch stoją Kajtkowe przygody, Dzieci z Leszczynowej Górki, Głos przyrody i wiele innych.

Przez lata jednak pisarstwo nie było jej głównym zajęciem. Ta obdarzona ogromną wrażliwością społecznica w majątku męża swojej siostry prowadziła szkółkę dla dzieci z czworaków, czym zapracowała sobie na przezwisko „Siłaczka z Krzywdy”, pracowała w bibliotece naukowej Ministerstwa Reform Rolnych, należała do zespołu „Promyka” i tworzyła Teatr Baj.

Historia jej życia – obdarzonej bogatą wyobraźnią panienki wychowanej w dworku, potem tułającej się po rodzinie sieroty, wreszcie wojennej uchodźczyni i autorki dziecięcych bestsellerów – jak w zwierciadle odbija przemiany niespokojnego XX wieku: dwie wojny, burzliwe i pełne nadziei lata międzywojenne, upadek kultury ziemiańskiej i przejęcie władzy przez komunistów.

Maria Kownacka była pisarką, autorką sztuk dla dzieci i tłumaczką. Swoją twórczość od początku związała z najmłodszymi odbiorcami. Napisała kilkadziesiąt książek dla dzieci, a także wierszyków i słuchowisk. Na stałe wprowadziła do literatury dziecięcej postać Plastusia, którego przygody opisała najpierw w „Plastusiowym pamiętniku” (1936) a potem również w „Przygodach Plastusia” (1957) i w „Plastusiowie” (1963).