Przypominamy sylwetkę zmarłej niedawno Mieczysławy Buczkówny, znakomitej poetki, żony Mieczysława Jastruna, poety, eseisti i tłumacza oraz matki Tomasza Jastruna.
Buczkówna urodziła się w 1924 w Białej Krakowskiej (dzisiaj Bielsko-Biała) w rodzinie oficera Wojska Polskiego, dzieciństwo spędziła w Zambrowie, od 1938 roku mieszkała w Warszawie. W czasie okupacji hitlerowskiej należała do Szarych Szeregów, wzięła udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie osiadła w Łodzi, gdzie studiowała polonistykę na Uniwersytecie Łódzkim. Jako poetka zadebiutowała w roku 1945 na łamach tygodnika „Wieś” dwoma wierszami pod znaczącymi tytułami: Wrzesień oraz Podmuch jesieni. W 1949 r. ukazał się jej pierwszy zbiór wierszy Rozstania, w tym samym roku ponownie przeprowadziła się do Warszawy. Rok później wyszła za mąż za Mieczysława Jastruna.
Debiutowała tomikiem wierszy Rozstania (1949). Następnie m.in. W podwójnym słońcu (1957), Wigilie (1958), Światła ziemi (1964), Planeta miłość (1975), Jak bajka o wilku (1980). Opowiadania Wszystko zasypie śnieg (1982), Nie będzie raju (1990). Liczne utwory dla dzieci. Wybór wierszy (1974, 1980), Poezje wybrane (1975). Tłumaczyła z języka rosyjskiego wiersze akmeistów; m.in. Anny Achmatowej i Osipa Mandelsztama.
W latach sześćdziesiątych zaczęła uprawiać twórczość dla dzieci i młodzieży. Utwory tego gatunku drukowała na łamach: „Świerszczyka”, „Płomyczka” i „Płomyka”. Do jej najważniejszych osiągnięć w tym zakresie należą powieści: Topsi astronauta, Osiołek Joko, Tajemnica białego kamienia, a także Azor za kierownicą, Drugi Wojtuś czy Piotruś pierwszak.
Jak pisała Elżbieta Sawicka: „Krytyka nie poświęca jej wiele uwagi, rzadko też wymieniana jest w leksykonach. Hasła „Mieczysława Buczkówna” zabrakło w „Encyklopedii 'drugiej płci’ ” Władysława Kopalińskiego, nie uwzględniają jej także autorki przewodnika „Pisarki polskie”.
W 2013 r. Tomasz Jastrun, przekazał Bibliotece Narodowej w darze archiwum, w którym znajdują się rękopisy i maszynopisy licznych wierszy Mieczysławy Buczkówny, m.in. z cyklów Olśnienia, Rezerwat, Z pamięci na pamięć, a także wierszowanych i prozatorskich utworów dla dzieci (Wesoły tramwaj i Antoś), oraz szkicu o poezji Georga Trakla. Uwagę przykuwają rękopisy wspomnień i rękopisy licznych wierszy miłosnych, pisanych, co ciekawe, dwukolumnowo na pojedynczych kartach.
Mieczysława Buczkówna – Tylko raz
Chcą żyć jak i ty żyjesz,
wszystkie na świecie zwierzęta –
i mrówki, i żaby, i żmije,
i pszczoła wiecznie zajęta.
I paź królowej – motyl
niech fruwa tęczowo – złoty,
i ślimak środkiem dróżki
niech pełznie, wystawia różki…
Przypatrz się z bliska dżdżownicy,
biedronce, jak kropki liczy,
jaskółce, jak gniazdo kleci,
jak pająk rozsnuwa sieci.
Niech skacze pasikonik,
niech świerszczyk w trawie dzwoni…
Dla nich kwitnie łąka, dla nich rośnie las.
Jak i ty – żyją tylko raz.