Jasnorzewska we wspomnieniach i listach

„Lilka – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska we wspomnieniach i listach” (MG) Marioli Pryzwan, to książka o najpopularniejszej polskiej poetce wszech czasów. 

Nazywana była poetką miłości, polską Safoną lub Safo słowiańską. Jaka była ta poetka, dramatopisarka i malarka pochodząca ze słynnego rodu Kossaków? Jaką zachowali ją w pamięci najbliżsi, znajomi i przyjaciele? Jak zmieniła ją wojna i przymusowa emigracja? Kogo kochała, z kim się przyjaźniła?

Odpowiedzi na te pytania znajdą Państwo w tomie wspomnień i listów Lilka zebranych i opracowanych przez Mariolę Pryzwan od lat zafascynowaną biografią i twórczością Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.

Poetka udręczona wojną, biedą, tęsknotą za bliskimi, a w końcu ciężką chorobą nowotworową zmarła w Manchesterze 9 lipca 1945 roku w wieku 54 lat. Lilka – barwna opowieść o tej niebanalnej i utalentowanej kobiecie ukazuje się w 70. rocznicę jej śmierci.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (de domo Kossak, primo voto Bzowska) urodziła się 24 listopada 1891 roku w Krakowie. Jej ojcem był Wojciech, a dziadkiem – Juliusz Kossak. Siostrą Marii była pisarka satyryczna Magdalena Samozwaniec, autorka znanej parodii Trędowatej pt. Na ustach grzechu. Powieść z życia wyższych sfer towarzyskich (1922) oraz książki o sławnej siostrze – Zalotnica niebieska (1973, wyd. pośmiertne).

Odebrała staranną edukację domową, samodzielnie studiowała przyrodoznawstwo, filozofię i literaturę. Przez pewien czas uczęszczała jako wolna słuchaczka na krakowską ASP. Obracała się w kręgach tzw. high life’u, wśród jej znajomych byli między innymi Morstinowie, Pawlikowscy, przyjaźniła się także z Witkacym, z którym wspólnie napisała komedię Koniec świata (niestety nie dotrwała do naszych czasów). Jej pierwszym mężem był oficer austriacki, Władysław Bzowski, z którym rozwiodła się, by poślubić Jana Pawlikowskiego, syna jednego z pierwszych polskich taterników, a trzecim – oficer lotnictwa, Jerzy Stefan Jasnorzewski. Z uwagi na koligacje rodzinne, Maria wiele podróżowała. Była między innymi we Włoszech, w Rumunii, Turcji i Afryce. We wrześniu 1939 roku wraz z trzecim mężem opuściła Polskę i przebywała najpierw we Francji, a potem w Anglii.

Debiutowała poetycko tomem Niebieskie migdały w 1922 roku. Do wybuchu wojny wydała dwanaście kolejnych tomików, spośród których najbardziej znane są Różowa magia (1924) oraz Pocałunki (1926). Oprócz twórczości poetyckiej w jej dorobku znajdują się także dramaty, m.in. Mrówki (wyst. 1936), Baba-Dziwo (wyst. 1938), z których tylko kilka ukazało się na scenie, a także proza poetycka – Szkicownik poetycki (1939) .